Winterbier

De herfst is nog in volle gang en daarmee staan de herfstbok bieren al enige tijd in de winkel. Zo langzamerhand komen ook de eerste winterbieren op de markt. 

Wat is een winterbier?

Deze vraag stelde ik mijzelf enige tijd geleden. Wat is nu precies een winterbier? Als ik naar mijn eigen associatie kijk is een winterbier dat donker is, rijk van smaak met voornamelijk kruiden en stevig in de alcohol. Het bier dat als je een slok neemt, je je waant bij een warm haardvuur, met koud en guur weer buiten en een heerlijk bier in de hand wat barst van smaken en verwarmend werkt. Een bier om rustig van te genieten, alleen of in een goed gezelschap. Dit soort bieren zie ik ook graag tijdens de feestdagen op tafel.

Maar dat is mijn mening. Vanuit mijn professie als biersommelier ben ik ook benieuwd naar de standaard in de markt voor een winterbier. Na veel zoeken ben ik dé standaard niet tegen gekomen. Over het algemeen liggen de omschrijvingen en meningen in het verlengde van mijn eigen beeld. 

Grosso modo heeft een winterbier de volgende kenmerken:

• Kleur is amber tot donker
• Het is een bovengistend bier
• Vooral een moutig bier
• Alcoholpercentage is hoger, beginnend bij 7%, oplopend tot wel 12%
• In het bier zijn vaak kruiden als kruidnagel, anijs, honing, kaneel, koekkruiden en zoethout te herkennen 

De naam winterbier heeft natuurlijk alles te maken met het jaargetijde waarin het op de markt verkrijgbaar is. Vroeger werd de term winterbier gebruikt voor bier dat in de winter gebrouwen werd. Door gebrek aan koeltechnieken was het simpelweg niet mogelijk dit bier in de zomermaanden te brouwen. Door het hogere alcoholpercentage bleef dit bier lange tijd goed. Tegenwoordig beschikken het hele jaar door over koeltechnieken en beheersen we het brouwproces zo, dat we altijd alle bieren kunnen brouwen.

Winterbier heeft in mijn ogen tegenwoordig meer met marketing te maken. In de donkere dagen van de winter waarin het koud is vinden we een donker bier met meer alcohol gewoon lekkerder. Stel je eens voor dat je een dergelijk bier in de zomer bij 30 graden zou drinken. Dan heb ik vooral behoefte aan een dorstlessend bier met vooral minder alcohol.

Kortom, er zijn geen harde eisen waaraan een winterbier moet voldoen. Daarom volg ik mijn eigen beeld bij het winterbier, aangevuld met de informatie die ik heb gevonden.

Proeverij winterbieren

Om de proef op de som te nemen heb ik samen met Frits Dunnink (Bierschrijver) een aantal bieren geproefd die verkrijgbaar zijn als winterbier.

• Gebrouwen door Vrouwen, Glüh Weizen. 6,5% ABV. Dit is gelijk de vreemde eend in de bijt in deze proeverij. Een winterweizen, je moet er maar op komen! Door het relatief lage alcoholpercentage het lichtste bier in deze serie. Ietwat oranjekleurig bier met duidelijk de geur van een weizen: zoet, banaan, sinaasappel. In de smaak komt dan heel licht enige kruidigheid van kaneel en koekkruiden naar voren. In de afdronk is het bier wat zoet en heeft een hele lichte anijssmaak. Lekker bier, maar voor mij geen typisch winterbier.
• Kraft Bier, Spikmènneke. 8,2% ABV. Bij het inschenken zie ik een heel donkerbruin, bijna zwart bier met mooi bruin schuim. Schuim is wel snel weg helaas. De geur knalt uit het glas. Tonen van kruidnagel, mout, kaneel, glühwein, peperkoek en koffie komen je tegemoet. Dit is nu precies wat ik van een winterbier verwacht! Smaak is bitter, verwarmend en met een aangename kaneelsmaak. HEt bier heeft een mooie volle donkere smaak in de afdronk. Toppertje!
• ‘t Holleke, Gastelse Winterbok. Mooi stabiel schuim bij een mistig, amberkleurig bier. In de geur komt vooral de zoetigheid naar boven met tonen van honing en heel in de verte koekkruiden. Het bier heeft zelfs wat weg van een mooie volle tripel. In de smaak komt de zoetigheid terug met hele lichte toetsen van kruiden. Door de zoetheid heeft het bier een volle romige afdronk en merk je niet dat het een stevig bier is.
• Schneider Weisse, Aventinus. Een typisch winterbier? Nee! Maar wel een klassieker onder de bieren die in de wintermaanden niet misstaat. Het is een donkerbruin, mistig bier met een mooie stabiele schuimkraag. In de geur is de typische weizen gist met banaan te herkennen. Maar daarnaast ook de mooie karamel tonen en de alcohol komt goed naar voren.In de afdronk romig en verwarmend bier. 
• ‘t Meuleneind, Winterbier. 10% ABV. Een helder zwart bier met mooi stabiel fijn schuim. In de geur is banaan te herkennen, lichte tonen van mout en karamel. Ik mis hier wel de typische winterkruiden. Ook dit bier heeft een verwarmende romige afdronk. Een mooi bier bij het dessert tijden de feestdagen.
• Brouwerij Bliksem, Black Sabbath. 10% ABV. Helder, donkerbruin, donkerrood bier, bijna tegen het zwarte aan. Dit bier is een quadrupel op smaak gebracht met eikenhout (niet gelagerd), vanille en bourbon whisky. In de geur is dit alle terug te vinden: muf hout, vanille, whisky, esters, zoethout. In de smaak heeft bier een duidelijke mout bitter en vooral de alcohol van de whisky knalt eruit. In de afdronk wat droog en weer die whisky die blijft hangen. Mij iets te overheersend.

Conclusie

Als ik kijk naar de geproefde bieren heeft bijna ieder bier wel iets van de kenmerken van mijn beeld van een winterbier. Spikmènneke van Kraft Bier vind ik het meest aan mijn voorwaarden voldoen en is daarmee voor mij het beste winterbier van deze serie. Glüh Weizen van Gebrouwen door Vrouwen voldoet het minst aan mijn kenmerken van winterbier. Ik mis vooral de kruidigheid en het verwarmende. Wat niet wegneemt dat ik dit biertje rustig nog eens kan drinken, want het smaakt prima. 

De rest van bieren zitten er tussenin. Wat mij opvalt is dat vooral de zoetigheid overheerst. Dit kan komen door het hoge alcoholpercentage, wat een bepaalde zoetheid met zich meebrengt, maar wellicht ook door het gebruik van honing en andere zoet ingrediënten. 

Tot slot

Zijn dit nu alleen de bieren die zich lenen om in de winter te drinken? Nee! Het zijn allemaal mooie bieren, maar is nog zoveel meer. Voor mij is een donker bier met een uitgesproken smaak en wat hoger in alcohol sowieso een mooi bier. Daarom heb ik ook een selectie gemaakt van lokale Brabantse Wal bieren die zich uitstekend lenen voor in de winter. Check mijn bericht over hoe je deze bieren in jouw bezit kunt krijgen.